Του Χρόνη Πολυχρονίου
Η Ελλάδα, μια οικονομία με μακροπρόθεσμα δομικά προβλήματα και διαβόητα γνωστή για την ανεπάρκεια του δημόσιου τομέα της και το επίπεδο διαφθοράς της, είναι «ο αδύναμος κρίκος» της ευρωζώνης αποτελεί μόνο το 2% του συνολικού ΑΕΠ της Ε.Ε.Παρά ταύτα, αυτό δεν σταμάτησε την ελληνική κρίση χρέους από το να εξαπλωθεί όπως η Εμπολα σε όλη την ευρωζώνη, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις άλλες περιφερειακές οικονομίες. Με τις αγορές να διαισθάνονται
ότι το σχέδιο διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ επρόκειτο να καταστήσει το ελληνικό Δημόσιο ακόμα πιο μη βιώσιμο, μια επίδραση ντόμινο τέθηκε σε κίνηση που σύντομα κατέληξε σε μια συστημική ευρωζωνική κρίση.
Η κρίση της ευρωζώνης είναι μια κρίση του παγκόσμιου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και όλων αυτών που υποδηλώνουν οι ελεύθερες αγορές: Οικονομική αβεβαιότητα και αυξανόμενος κίνδυνος, διογκούμενη ανισότητα και κοινωνική δυσφορία, μεγαλύτερη ελευθερία για το κεφάλαιο και λιγότερη πολιτική δημοκρατία. Από αυτή την άποψη, το ελληνικό πρόβλημα, με δεδομένο το γεγονός ότι διαθέτει μερικά μοναδικά και εξαιρετικά ασυνήθιστα χαρακτηριστικά, είναι επίσης ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα -ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που η κρίση της Ιρλανδίας είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα. Σε τελευταία ανάλυση, πώς ήταν δυνατόν δύο χώρες με τόσο ανόμοιες οικονομίες να καταλήξουν να έχουν την ίδια κοινή μοίρα; Στο νεοφιλελεύθερο σύμπαν, όπου η πολιτική έχει παραδώσει την εξουσία σε μια ολιγαρχική ελίτ, οι εθνικές οικονομίες είναι στο έλεος του αρπακτικού καπιταλισμού και, κατ' επέκταση, οι διαμορφωτές της πολιτικής φαίνεται να μπορούν να κάνουν ελάχιστα πράγματα για να επηρεάσουν εκβάσεις.
Πραγματικά, ποιος μπορεί να αρνηθεί σήμερα ότι ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει βυθίσει ένα μεγάλο μέρος του κόσμου σε μια κρίση πρωτοφανών αναλογιών, προκαλώντας δυστυχία και πόνο σε εκατομμύρια ανθρώπους; Οικονομική ανασφάλεια, μαζική ανεργία, συρρικνούμενοι μισθοί, ένδεια, κοινωνική περιθωριοποίηση, φόβος, εγκληματικότητα και κοινωνική αποσύνθεση ορίζουν τώρα τα χαρακτηριστικά πολλών προηγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών. Με την ανάπτυξη να συγκεντρώνεται κατά ένα μεγάλο μέρος στις κερδοσκοπικές χρηματοοικονομικές δραστηριότητες και στην συμπίεση των μισθών προς τα κάτω, ο πλούτος διανέμεται τόσο ανομοιόμορφα που τα κοινωνικά και ιστορικά όρια μεταξύ πλούσιων και φτωχών εθνών έχουν τελείως καταρρεύσει. Ο πλούτος και η ένδεια συνυπάρχουν μαζί, πολύ κοντά, σε πολλές πόλεις στις προηγμένες κοινωνίες ακριβώς όπως γίνεται στον λιγότερο ανεπτυγμένο κόσμο.
Με παρόμοιο τρόπο με αυτό που συνέβη στον Τρίτο Κόσμο τις δεκαετίες του '70 και του '80, η Ευρώπη έχει πέσει θύμα της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής. Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση που ξέσπασε τον Σεπτέμβρη-Οκτώβρη του 2008 μετατράπηκε σε μια παγκόσμια κρίση απασχόλησης. Η κρίση έχει σκεπάσει όλη την Ευρώπη και απειλεί να αποσυναρμολογήσει τα τελευταία απομεινάρια της οικονομίας της κοινωνικής αγοράς και να ολοκληρώσει την καταστροφή των κοινωνικών δικαιωμάτων που αποκτήθηκαν από τον εργαζόμενο πληθυσμό κατά τη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών. Υπό αυτή την έννοια η Ε.Ε. εξελίσσεται σε έναν τρομακτικό δυστοπικό εφιάλτη, με την Ελλάδα κυρίως αλλά επίσης και με την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, να χρησιμεύουν ως πειραματόζωα για την ολική διαμόρφωση/αναμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας στα πρότυπα ενός ακραίου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.
Η Ελλάδα δεν ήταν κατάλληλη να ενταχθεί σε μια ένωση με σκληρό νόμισμα και χαμηλά επιτόκια -και εξαπατήθηκε και σε αυτή την περίπτωση από την εγχώρια κυρίαρχη πολιτική τάξη. Ενώ η ετυμηγορία για το ευρώ συνολικά μπορεί ακόμα να εκκρεμεί, η είσοδος της Ελλάδας στην ευρωζώνη ήταν μια αποτυχία μεγάλων ιστορικών διαστάσεων, με την ευθύνη να βαραίνει επίσης την ηγεσία της Ε.Ε. που έκανε τότε τη χώρα δεκτή. Η εγχώρια πολιτική τάξη κατασπατάλησε τους πόρους της Ε.Ε., δανειζόταν υπέρμετρα για να καλύψει τις ανάγκες κυρίως της εγχώριας οικονομικής ελίτ και για να επωμιστεί η ίδια πολιτικά και προσωπικά οφέλη (στην Ελλάδα επικρατεί ενδημική διαφθορά σε τέτοιο βαθμό που συναντάται μόνο στα πλέον υπανάπτυκτα κράτη του πλανήτη ή σε αυτά που οι κυβερνήσεις τους αποτελούν κράτη μαφίας, όπως η Ρωσία) και προκάλεσε φούσκες σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικονομίας. Ηδη από το 2006 η Ελλάδα εμφάνιζε το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο δημοσίου χρέους όχι απλά μέσα στην ευρωζώνη αλλά ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Το ελληνικό πολιτικό σύστημα αποτελεί προσβολή για την ίδια τη δημοκρατία και τις αρχές της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης. Κανένα σχέδιο οικονομικής αναμόρφωσης δεν μπορεί να πετύχει δίχως ουσιαστική πολιτική μεταρρύθμιση. Στο ενδιάμεσο είναι βέβαιο πως η αναδιάρθρωση του χρέους (αν δεν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη πτώχευση, αν και αυτό έχει ήδη συμβεί από τη στιγμή που η χώρα εξαρτάται αποκλειστικά από τις διαθέσεις άλλων κυβερνήσεων για το εάν θα της δανείσουν χρήματα ή όχι) είναι αναπόφευκτη και η έξοδος από το ευρώ πιθανό σενάριο. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν όντως καταστροφική για τη χώρα, τουλάχιστον για ένα βραθυπρόθεσμο με μεσοπρόθεσμο χρονικό διάστημα. Από την άλλη μεριά, οι συνεχείς διασώσεις και η παραμονή στην ευρωζώνη θα καταδικάσουν τη χώρα σε πάρα πολλά χρόνια σκληρής δοκιμασίας, με μέτρα λιτότητας και απώλεια της εθνικής αυτοτέλειας.
Τώρα είναι η ώρα για έναν ευρύ δημόσιο διάλογο για το μέλλον της χώρας. Η κυρίαρχη πολτική τάξη δεν πρόκειται να ανταποκριθεί ούτε σε αυτή τη βασική δημοκρατική και εθνική ανάγκη, οπότε οι διανοούμενοι, τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και οι κοινωνικοί φορείς που δεν εξαρτώνται από κάποιο συμφέρον ή ιδιοτέλεια οφείλουν να αναλάβουν τώρα τις ευθύνες τους
Ο Χρόνης Πολυχρονίου είναι Επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στο Αμχερστ, Levy Institute
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου