Η μεταμοντέρνα αναποτελεσματική διοίκηση έχει μέρος της ευθύνης για την καταστροφή της χώρας

Τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί σε ένα μέγιστο πρόβλημα που συνδέεται με τον τρόπο διοίκησης που καθιερώθηκε από ένα αναποτελεσματικό μεταμοντέρνο ψευτο - δημοκρατικό σύστημα εξουσίας, στο όνομα δήθεν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένα διοικητικό σύστημα αποφυγής καταλογισμού ευθυνών που επέτρεψε φρικιαστικές καταστάσεις όπως η παραμονή αισχρών παιδόφιλων εκπαιδευτικών σε δημόσια σχολεία.

Πρόκειται για μια  μεταμοντέρνα χαοτική διοικητική αντίληψη και λειτουργία της του κράτους, που συνδέεται με την απεμπόληση βασικών αρχών της διοικητικής επιστήμης και πρακτικής. Βασικό της στοιχείο της είναι, η απομάκρυνση από τις κλασικές αρχές της τριγωνικής διοίκησης, την προσωποποίηση της ευθύνης, την επιβράβευση της επιτυχίας και το αντίθετο για την αποτυχία, την προαγωγή των επιτυχημένων, τη μεθοδικότητα, την καθημερινή λήψη αποφάσεων, την εμμονή στην αξιοκρατία.

Η μεταμοντέρνα διοίκηση που έχει επιβληθεί ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, στηρίζεται στην αναξιοκρατία, στην αποστροφή επιλογής έμπειρων και ικανών συνεργατών, στην καχυποψία των επικεφαλείς για ικανά και αυτάρκη άτομα, στη συμπάθειά τους σε κόλακες και ανίδρωτους.  Στην αναβλητικότητα για τη λήψη αποφάσεων, στην παραπομπή θεμάτων για επίλυσή τους σε επιτροπές, υποεπιτροπές, συντονιστές. Εδώ, η κλασική διοικητική πυραμίδα με σαφή προσδιορισμό ευθυνών και ρόλων, έχει αντικατασταθεί από επικαλυπτόμενες συγκεχυμένες αρμοδιότητες.  Από επιτροπολαγνία, όπου όλοι είναι συνυπεύθυνοι για όλα και για τίποτα.

Ομίχλη περιβάλλει την προσωπική ευθύνη. Είναι περίπου αδύνατο να διαχωριστεί ποιος πέτυχε και ποιος απέτυχε στο έργο του. Οι επιτροπές, οι συντονιστικοί κύκλοι, οι υποκύκλοι και κόντρα κύκλοι, υποκαθιστούν τους διευθυντικούς ρόλους. Με τις συνεχείς άστοχες ανακατανομές αρμοδιοτήτων, ορισμένα ανώτερα στελέχη και υπάλληλοι του δημοσίου δε γνωρίζουν σε ποιόν Υπουργό υπάγονται. Στα ίδια γραφεία υπάλληλοι ανήκουν ή υποθέτουν ότι ανήκουν σε διαφορετικό Υπουργείο. Το απόλυτο μεταμοντέρνο χάος !

Υπουργοί καλοί στα λόγια αλλά κούφιοι στα έργα

Η αποκέντρωση. Ποια αποκέντρωση; Ορισμένοι Υπουργοί με ανεπτυγμένο το ανασφαλές υπερεγώ τους, καλοί στα λόγια και στην επικοινωνία, αλλά κούφιοι στα έργα, αρνούνται να μεταφέρουν αρμοδιότητες στους Γενικούς Γραμματείς τους, οι οποίοι θεωρητικά τουλάχιστον έχουν την ευθύνη για την καθημερινή διοικητική λειτουργία του δημοσίου. Έμπειροι Γενικοί Γραμματείς Υπουργείων, δεν έχουν δικαίωμα υπογραφής ούτε για να αγοράσουν χαρτί τουαλέτας ! Πως να συμμορφωθεί ο Λεβάθιαν της δημόσιας διοίκησης, όταν δεν υφίσταται στην πράξη, σύστημα καθημερινής κεντρικής επιλογής, καθοδήγησης, αξιοκρατικής επιλογής στελεχών, επιβραβεύσεων σε περιπτώσεις επιτυχίας και κυρώσεων σε περιπτώσεις αποτυχίας.  

Αν ο διευθυντής δεν επιλεγεί με βάση τυπικά αλλά και ουσιαστικά κριτήρια και δεν έχει την εμπιστοσύνη αυτού που τον επέλεξε, δεν είναι διευθυντής, αλλά ομαδάρχης που μπορεί να κάνει του κεφαλιού του. Αυτό όμως, προτιμάται από την κατ’ όνομα μεταμοντέρνα ψευτο-δημοκρατική μορφή διοίκησης που κυριαρχεί στο δημόσιο.

Το καθήκον της πολιτικής ηγεσίας

Καθήκον της ανώτερης πολιτικής ηγεσίας είναι να επιλέγει με αξιολογικά, αξιοκρατικά και πολιτικά κριτήρια και να ελέγχει τους επικεφαλείς, Υπουργούς, Γενικούς Γραμματείς, Προέδρους, Διοικητές φορέων. Να τους επιτρέπει να διοικούν  να απολογούνται, να αξιολογούνται και να κρίνονται για το έργο τους στο τέλος κάθε χρόνου. Να θέτει πλαίσια, κανόνες λειτουργίας και στόχων. Να προάγει τους επιτυχημένους και να αποπέμπει τους αποτυχημένους. Να επιβραβεύει και να επιβάλλει κυρώσεις. Να κατευθύνει, να συντονίζει, να ελέγχει, να αξιολογεί. Να επιταχύνει τη λήψη αποφάσεων. Ακόμα και μια κακή απόφαση είναι καλύτερη από τη μη απόφαση. Οι επιτροπές και τα συλλογικά όργανα, δεν πρέπει να ασχολούνται με την καθημερινή διοίκηση, αλλά να  θέτουν πλαίσια πολιτικής.

Η κλασική τριγωνική διοίκηση με αποκέντρωση εξουσιών, επιμερισμό και σαφή προσδιορισμό ρόλων, απολογισμό δράσης, αξιολόγηση απόδοσης, με ελέγχους, διαφάνεια και προσδιορισμό της προσωπικής ευθύνης, είναι αυτή και μόνο αυτή, που μπορεί να αποδώσει αποτελεσματικό έργο. Οι επικεφαλείς και πρώτα απ’ όλα οι Υπουργοί και ο  Πρωθυπουργός, οφείλουν να σκύβουν με μεθοδικότητα, αποτελεσματικότητα,  πολύωρη και επίπονη αφοσίωση στο έργο τους. Να μη σπαταλούν τον πολύτιμο χρόνο τους σε ταξίδια, ταξιδάκια, συμβούλια, επιτροπές, διασκέψεις, διαβουλεύσεις, συνέδρια, ημερίδες, εκδηλώσεις, drinks, επικοινωνιακές φιέστες.  

Αλίμονο. Όλα αυτά είναι βέβαια ψιλά γράμματα για τη σύγχρονη μεταμοντέρνα δημόσια διοίκηση που θριαμβεύει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με την υπερκυριαρχία της τηλεόρασης που αναδεικνύει τους φιγουράτους, κούφιους, ανέντιμους πολιτικάντηδες και καταβαραθρώνει τους έντιμους και αποτελεσματικούς πολιτικούς. Οι κλασικές αρχές της αξιοκρατίας, της ελεγχόμενης αποκέντρωσης, της ορθολογικής διοίκησης έχουν ξεχαστεί. Και κυριαρχούν αυτές της αναξιοκρατίας, της φιγούρας, της διαφθοράς και της παρακμής. Αν δε διορθωθούν όλα αυτά, εκτός από τα οικονομικά της αδιέξοδα, η χώρα θα συνεχίσει να κατρακυλάει από το κακό στο χειρότερο.